Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Декабрь – кыш фасылының беренче, ә елның соңгы – уникенче ае. Декабрьдә суыклар үзен ныклап сиздерә башлый. Һава нык салкыная. Элекке вакытларда халык синоптиклары кыш айларындагы һава торышын аеруча кызыксыну белән күзәтеп барган. Бу аңлашыла да. “Кышкы көннәр җәйне әйтер, җәйге көннәр җайны әйтер”, - диләр.
31 декабрьдән 1 январьга каршы төндә халкыбызның яраткан бәйрәме – Яңа ел билгеләп үтелә. Еллар алмашынуны бәйрәм итү традициясе борынгы Месопотамиядән килгән, ягъни, 8 мең елга якын кешеләр бу үзенчәлекле көнне Өмет һәм якты киләчәк символы дип саный.
Интернеттан.
Урман кышын да әкияттәге кебек сихри ул. Чү, кайдадыр якында тук-тук иткән тавыш ишетелә. Урман докторы – тукран түгелме соң бу? Күлмәгенә кара, кызыл бизәкләр төшкән, ак таплары да бар. Агач кәүсәсе буйлап йөгереп менә дә, без кебек томшыгы белән корт чүпли. Әнә, янәшәдә утырган наратка бер пар чукыр килеп кунды. Уттай янып торган кып-кызылы – атасы, саргылт-яшел төстәгесе анасы иде. Томшык очлары ике якка аерылып тора. Үзара “клә-клә” дип сөйләшәләр. Нарат-чыршы күркәләре мул елны январь-февраль айларында безнең якларда да бала чыгаралар. Алан тирәсендәге каеннарда төркем-төркем булып...
Декабрьнең егерме бишендә агачларны бәс тотса, алдагы җәй иген уңар.
Декабрьнең утыз берендә төнлә йолдызлар еш күренсә, ашлыклар уңар; шулай ук бәс булса да, ашлыклар уңар.
Декабрьдә кар аз булса, җәй коры килә.
Декабрьдә кара каргалар күренә икән, кыш җылы була.
Карсыз декабрь – коры яз билгесе.
Декабрь башында көчле бураннар, кар яуса, июнь башында яңгырлар була.
Декабрь җилле икән, март җылы була.
Декабрь җылы булса, кыш озакка сузыла, яз салкын була, соңара.
Декабрьгә җир туңса, кар көртләре булса, уңыш уңа.
7 декабрь – күктә йолдызлар аерымачык...
Соңгы вакытта, кызганычка каршы, янгын кебек табигый бәла-казаның даими рәвештә үсеше күзәтелә. Моның сәбәбе - өлкәннәрнең бу проблемага битарафлыклары. Еш кына балалар гап-гади янгын куркынычсызлыгы кагыйдәләрен белмәгәнлектән һәм белемнәре булмаганлыктан экстремаль хәлләрдә үзләрен дөрес тота алмыйлар. Шуны истә тотып, Төмән районы, Шыкча «Улыбка» балалар бакчасында өч төркемдә дә янгын куркынычсызлыгы атналыгы узды. Бу турыда безнең белән «Пчелки» урта-өлкән төркем тәрбиячесе Юлия Хәмидуллина уртаклашты. Коронавирус пандемиясе сәбәпле, ата-аналарга һәм башка кешеләргә балалар бакчасына керү рөхсәт...
Ноябрь – томаннар һәм вак салкын яңгырлар ае. Соңгы яфраклар җиргә өзелеп төшә. Кояш саран гына күренеп ала. Агачларның кайрылары катылана. Ылыслы урманда кышкы кунакларыбыз: кызылтүш, чукыр, чи-чи чыпчык, купшы кошларны очратырга була. Анда җылы һәм ризык табуы җиңелрәк.
Ноябрь – көзнең кыш белән тоташу ае. Суык балтасыз су аша күпер сала. Урман җәнлекләре тулысы белән кышка әзер. Алар кышкы туннарын кигәннәр. Бүре балалары да үсеп җиткәннәр. Төлке агач төбеннән агач төбенә йөгереп кышкылыкка өннәренә яшеренгән тычкан һәм бурсыкларны эзли. Коры урманда кабан дуңгызының тавышы ишетелә. Ул...
Коронавирус чоры башланганнан бирле, “Бәйрәм” балалар эстрада вокалы студиясе беренче мәртәбә сәхнәгә чыгып, тамашачыларына онытылмаслык мизгелләр бүләк итте. 31 октябрь көнне Төмән шәһәренең “Төзүче” милләтләр мәдәниятләре йортының кече залында мәдәният йортының татар бүлеге мөдире, ансамбль җитәкчесе Гөлнара Кәримова оештыруында “Музыкаль бүләк” дигән концерт булып үтте. Ансамбль балалары башкаруында татар, рус, инглиз, әрмән, гарәп телләрендәге халык, заманча, фольклор, патриотик һәм лирик җырлар яңгырады.
Моңлы көйләр, дәртле биюләр тамашачыларны җылы атмосферага чумарга, матур музыка белән...
Раиләләрнең ишегалдында балалар бик күп. Алар, бергәләшеп, төрле уеннар уйныйлар. Быел алар тау ясадылар. Һәркайсының чанасы бар. Тик Раиләнең генә чанасы юк. Ул уйнарга чыккач, Фирая белән Гүзәл йөгереп киләләр дә: “Раилә, кил, чана шу”, - дип, үз чаналарын аңа биреп торалар.
Беркөнне Раиләнең әтисе дә чана алып кайтты. Раилә шатлыгыннан нишләргә дә белмәде. Биеп тә алды, сикергәләп тә.
Әтисе Раиләгә:
- Чанаңны саклап кына шу, ватма, - диде.
- Ярар, - диде Раилә.
Ул, чанасын тартып, ишегалдына чыкты. Аны балалар чолгап алды. Алар: “Раиләгә дә чана...
Болыт бик вак тамчылардан гына торса, өскә күтәрелүче һава агымы аларны җиргә төшерми. Бер яңгыр тамчысы барлыкка килсен өчен миллионнарча вак бөртекләр бергә кушылырга тиеш. Әмма болыт су тамчыларыннан гына тора икән, алар анда бик әкрен зурая.
Калын яңгыр болытлары, гадәттә, эссе вакытта һәм һавада дым күп булганда барлыкка килә. Җирдән күтәрелә торган дымлы һава агымында барлыкка килеп, мондый болыт бик тиз зурая, зурайган саен югарырак күтәрелә бара. Биектәге салкын катлауларда (8 чакрым биеклектә үк инде һаваның салкынлыгы кайчак 30 градуска җитә) болытның өске өлешендәге су тамчылары...
Җирдәге иң зур күл – Каспий диңгезе (371 мең кв. км).
Иң кайнар күл Камчаткадагы Фумароль күле. Аның температурасы 50 градустан артык. Бу күлдә тереклек яши алмый.
Иң салкын күл – илебезнең Таймыр ярымутравында, аның суы иң җылы вакытта да 5-7 градустан артмый.
Болгариянең Кара диңгез буендагы Поморие шәһәре янында бер күл бар. Аның төбендә куе кара балчык ята. Шул балчыктан алынган матдә астма, бронхит кебек авыруларны дәвалауда кулланыла.
Алжирның Сиди-бель-Аббес шәһәре янындагы күлгә каләм манып язарга мөмкин. Күлгә агып килгән ике инешнең берсендә тимер тозлары эремәсе күп...
Әбиебез Сөембикә Калбай кызы Сәфәрова талантлы кул остасы. Аның алтын куллары талчыгу белмиләр, тапкырлыгы гаҗәпкә калдырырлык, ә эшләре - күзне сокландырырлык! Нинди матур әйберләр тудыра ул! Аның бөтен бакчасы төрле төстәге хуш-исле чәчәкләргә күмелгән! Ниндие генә юк! Ул тирә-юнендә матурлык тудыра белә. Матурлыкны тудыручы, матурлыкны аңлаучы кеше - күңеле белән дә матур бит! Кадерле әбиебезне чын күңелдән Өлкәннәр көне белән котлыйбыз! Сәламәтлек, озын гомер аңа! Ул барыбыз өчен дә шатлык, хезмәт сөючәнлек һәм оптимизм үрнәге булып тора.
Тубыл шәһәре себер-татар мәдәният үзәгендә мәктәп яшьтәге укучылар өчен халык авыз иҗатына багышланган чара үтте. Шәһәр мәктәпләреннән килгән һәр төркемне оештыручылар җылы каршы алдылар. Балалар өчен үзәкнең тарих һәм этнография музеенда эчтәлекле һәм кызыклы экскурсия үткәрелде.
Себер-татар мәдәният үзәге җитәкчесе Гөлсинә Ташкеева тәрбия учагы булган, халкыбызның рухи мирасын саклаган үзәк музеенда укучыларга күп еллар дәвамында җыелган экспонатлар турында сөйләде.
Татар халкының тарихы, гореф-гадәтләре, йолалары, күренекле шәхесләре турында укучылар кызыксынып тыңладылар...
Беркөнне шулай җан әрнеткеч бер нәрсәгә туры килдем, дип башлап китте Хәлил абый сүзен. Бераз хәл алыйм дип урам бакчасына кереп утырдым. Асфальт җәелгән мәйданда малайлар туп уныйлар. Зурлар түгел, бәләкәй малайлар. Ни күзем белән күрим, каткан булканы туп итеп типкәләп йөртәләр! Үзләре тарткалашалар, көлешәләр, булканы мәйданның бер башыннан икенче башына куалар. Күрсәң иде, Ибраһим, бөтен бер булка. Күңел өчен тешләп тә, кабып та карамаганнар!
Түзмәдем, уйнаучылар янына бардым. Шунда уйнаучы бер малайдан сорыйм. Малай зур түгел, кечкенә, тугыз-ун яшендә булыр.
Кычкырмыйм...
Валерий Волков 1929 елны Черновцы шәһәрендә туа. Әнисе Бөек Ватан сугышы башланыр алдыннан үлә. Малай инвалид әтисе белән яши. Мәктәптә яхшы укый, аеруча әдәбиятны ярата. Берничә хикәя, шигырьләр яза.
Сугыш башлангач, әтисе белән эвакуацияләнә алмыйлар, шуңа күрә анда сугыш килеп җитмәс дип, Кырымга китәләр. Монда Чоргунда (хәзер Черноречье) яшиләр. Бу территорияне тиздән фашистлар чорнап ала. Әтисе актив рәвештә немецларга каршы көрәшә, аны атып үтерәләр. Валера могъҗиза белән генә исән кала.
Берничә атна анда-монда суклыгып йөргәннән соң, диңгез пехотасы разведчикларына эләгә. Аны мәктәпкә...
Гөлҗимеш (шиповник) Мисыр һәм Греция розаларының нәсел башы санала. Борынгы греклар роза чәчәкләре белән сугыштан җиңеп кайтучыларны каршылаганнар. Ә Төркиядә розалар белән яңа туган бала бишекләрен бизәгәннәр.
Гөлҗимеш – кешелек дөньясына табигатьнең олы бүләге. Безнең якларда ул күпчелек шифалы җимеш һәм бакча бизәүче декоратив куак буларак танылган. Күптөрле витаминнарга бай гөлҗимеш медицинада төрле авыруларга каршы һәм организмны чыныктыручы чара буларак кулланыла. Мәсәлән, гөлҗимеш төнәтмәсе кан басымын көйли, ашказаны-эчәк эшчәнлеген яхшырта.
Шулай ук азканлылык, диатез...
Җәйге каникуллар башлану белән Индрәй мәктәбе каршысында ел саен балалар өчен сәламәтләндерү лагере эшли башлый. Коронавирус инфекциясе таралудан саклану сәбәпле, лагерьны ачу быел өлкә санитар-эпидемиологик белешмә нигезендә генә башкарылды. Шуңа күрә, җәйге лагерь балалар өчен үзенең ишекләрен июль башында гына ачты. Ял кызыклы да, файдалы да булсын, баланың сәламәтлегенә, тормышына куркыныч тудырмасын дигән максатлар - барысы да оештыручыларның төп бурычлары иде.
Укучылар ялын кызыклы итеп оештыру нигезендә, лагерьда спорт белән берлектә хәрәкәтле һәм интеллектуаль уеннар...
