Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Тубыл шәһәрендә кешелекле, игелекле, зәвыклы милләттәшләребез яши. Аларның күпчелеге авылларда туып-үскән. Бүгенге сүзебез милләтебезнең язмышы, мәдәнияте белән кызыксынган, бу юнәлештә егерме елга якын хезмәт иткән Янгуловлар гаиләсе турында.
Туган телләрен, татар мәдәниятен торгызу, күтәрү өчен җан атып хезмәт иткән Янгуловлар – икесе дә авыл балалары. Гөлнара - II Вагай, Зөфәр Вәчир авылында туа. Зөфәр башлангыч классларны тәмамлагач, әти-әнисе Тубылга күченеп киләләр. Мәктәпне тәмамлап, Зөфәр медицина училищесына укырга керә, аннары армия сафларында хезмәт итеп кайткач...
Каршымда гади генә татар Бабшановлар гаиләсе. Авыл балалары булуга карамастан, Наилә – Богандинкадан, Раид – Ялутор районы, Күлавылдан табышып-кавышып шәһәргә килеп урнашалар.
Ике яшь йөрәк әле күптән түгел генә туйлар ясап, яши башлаганнар иде. Менә инде 15 ел вакыт узып та киткән. Бу әле гомерләренең уртасына гына якынлашалар дигән сүз. Гаилә тормышлары ныгып, чәчәк аткан мәл. Башка бәхетле гаиләләр кебек, алар тормышын да балалар бизи - Данис белән Алинә исемле мәхәббәт җимешләрен тәрбияләп үстерәләр. Тик гаиләдә балалар туган телләрен белмичә үсүләре әти кешенең эчен пошыра икән...
Төмән шәһәренең заманча төзелгән, яшәү өчен бөтен уңайлыклары булган “Европейский” микрорайонында Усмановлар гаиләсе яши. Чыннан да, үзебезне чит илдә йөреп кайтандай хис итеп, шәһәребезнең шундый почмаклары булуына куанып кайттык.
Дүртпочмак ясап урнашкан биек йортларның фатирлары зур, әйбәт, аларның балконнары иркен, ишек алдына карый. Ә беренче катта төрле-төрле кибетләр эшләп тора. Ишек алында балалар, олылар, картлар өчен ял итү урыннары, спорт белән шөгыльләнүчеләргә теннис, футбол һәм башка спорт төрләренә мәйданчыклар ясалган. Иң шаккаттырганы - чит илдәгечә урам каршында зур...
Дөньяда һәркемнең бәхетле буласы килә. Максат бер кебек, ләкин эзләү һәм язмыш юллары төрлечә.
Аллаһы Тәгалә биргән маяк белән үз көче, тырышлыгы, сабырлыгы ярдәмендә тормыш юлларының нужасын үтеп, бәхетле картлыгын хезмәттә тапкан Кайнәт Әхмәтҗан кызы Насыйбуллина хөрмәткә лаеклы, яшьләргә үрнәк шәхес.
Әтисе - Әхмәтҗан Фастулла улы җирле Акъяр кешесе, әнисе Зәйнәп Вәли кызы чибәр, эш сөючән, сүзгә оста, 1912 елларны әнисе Газизә белән Казаннан килгәннәр. Әтисе Утрау урманында сагыз агызып, аны ат белән Төмәнгә китереп сату иткән. Өйләнгәч кладовщик була, соңыннан ирле-хатынлы кибеттә...
Көннең яктылыгы – кояшта, күкнең матурлыгы – йолдызларда, җирдәге тормышның яме – балаларда. Әйе, кайсы гына йортка барып кермә, балалар чыр-чуы белән тулган йорт иң ямьле, иң бәрәкәтле йорт.
Җәйнең июнь ае. Шигабиевлар гаиләсе шәһәрдә яшәсәләр дә, ишек аллары кош-корт, шаулап үскән бакча җимешләре белән тулган. Капкадан керүгә аллы-гөлле роза чәчәкләре каршы алды. Оныклары Эмиль белән Наил әби-бабайда рәхәтләнеп ял итәләр. Себер җирлегендә нинди җиләк-җимешләр, яшелчәләр үсә, аларның бакчасында барысы да бар - чия, алма, груша, карлыган, кура җиләге һәм башкасы. Озын рәтләр...
Быел 17 июньдә тормыш иптәшемнең бакыйга китүенә 20 ел булды. Тугыз ел гомерен – хәрби хезмәттә, 17 ел - клубта, тагын 17 елын партия кушуы буенча совхозда - үзебезнең авыл бүлекчәсендә җитәкче хезмәтен үтәде. Кайда эшләсә дә, халык ихтирамына лаек булды. Хәзерге мәчет картлары да заманында аның кул астында эшләгән механизаторлар бит. Өлкәннәр аз калды, яшьләр Төмәнгә эшкә йөриләр, вакыт җитми.
Мин инде кабат-кабат егылып мәчеткә көн дә йөри алмас хәлгә килдем. Бу җомгада, абыйларын искә төшерсеннәр дип, барып кайттым.
Мин кергәндә мәчет имамы Хәмит хаҗи үзе генә иде...
Табигать пычрана һәм бозыла барган заманда яшибез. Ашаган ризыкларыбыз консервантлар һәм без белмәгән әллә нинди хикмәтләр белән шыплап тулган.
Беркөнне “1нче канал”дан тапшыру карадым. Без яратып ашаган тавык түшкәләрен ничек итеп “эшкәртеп” сатуга чыгарганнарын күрсәттеләр. Шаккаттым. Тапшыруны алып баручы бер килолы түшкәгә шприц ярдәмендә тозлы су кертте. Менә шулай авырлыгын ярты килога арттырып, түшкәне туңдырып, сатуга чыгаралар икән. Тозлы сыекча белән бергә тәмләткечләр, буягычлар, эмульгаторлар да тутыралар икән. Эмульгаторлар – азыкның үзле, матур булуы, тиз бозылмавы өчен җаваплы...
Җәй. Эссе. Су коеныр өчен менә дигән вакыт! Ләкин куркынычсызлык кагыйдәләрен дә онытмау кирәк. Бигрәк тә балалар белән ял иткәндә, аларны күз уңаеннан югалтмау зарур. Тулырак түбәндәрәк укыгыз:
Җәй көне сулыклар, анда балаларга тиешенчә күзәтү булмау белән куркыныч та инде. Статистика күрсәткәнчә, балалар белән күңелсез хәлләр күпчелек очракта, яннарында олылар күп булганда килеп чыга. Мәсьәлә шунда, бала олыларны күрә һәм саксыз кылана, суда шуклана, чума, тирәнгәрәк кереп китә. Ә олылар, табигатьтә рәхәтләнеп ял итәләр һәм уяулыкларын югалталар.
Суда йөзәр өчен кабартылган...
Шушы көннәрдә Түбән Тәүде районы, Саз авылында Хәйруллиннар гаиләсендә бик матур никах туе үтте. Борын-борыннан килгән гадәт ул: кызны ярәшкәннән соң, кәләшнең әти-әниләре зурлап никах туе уздыралар. Кыз һәм егет ягыннан барлык туганнар, дус-ишләр, авылдашлар бу бәйрәмгә яшьләрне котлап килделәр. Саз авылында туып-үскән Зифа Илфат кызы белән Кырынкүл егете Рөстәм Ильяс улы ике ел матур гына йөргәннән соң кавышырга...
Татар халкы гомер-гомергә тыйнак һәм әдәпле. Гаиләдә нинди генә ыгы-зыгы яисә бәла-каза килмәсен, ул бервакытта да йорт эченнән чүпне урамга алып чыкмый, яисә, “Авызыңда кара кан булса да, аны кеше алдында төкермә”, дигән әйтем дә бар. Шуңа күрә бүгенге мәкаләмдә авыл һәм геройларның исемнәрен язып тормыйм.
Бу көннәрдә авылга кайтканда, каршыма бер әби очрады. Гадәттәгечә, исәнләшеп кенә узып китәсе иде, әмма бу юлы ниндидер эчке сиземләү әбидән хәл-әхвәл сорашырга мәҗбүр итте. Әби шәһәргә кузгаласы машиналы кайтучыны эзләп йөри. Башта бик ачылып та китмәде. Сөйләшә торгач, күңелләре тулып...
Табигать пычрана һәм бозыла барган заманда яшибез. Ашаган ризыкларыбыз консервантлар һәм без белмәгән әллә нинди хикмәтләр белән шыплап тулган.
Берккөнне “1нче канал”дан тапшыру карадым. Без яратып ашаган тавык түшкәләрен ничек итеп “эшкәртеп” сатуга чыгарганнарын күрсәттеләр. Шаккаттым. Тапшыруны алып баручы бер килолы түшкәгә шприц ярдәмендә тозлы су кертте. Менә шулай авырлыгын ярты килога арттырып, түшкәне туңдырып, сатуга чыгаралар икән. Тозлы сыекча белән бергә тәмләткечләр, буягычлар, эмульгаторлар да тутыралар икән. Эмульгаторлар – азыкның үзле, матур булуы, тиз бозылмавы өчен...
“Хуҗайлан авылы табигатьнең иң матур почмагында урнашкан. Иртеш елгасында су коенып, урманнарында үскән ак каеннары, наратлары, шау чәчкәләре, төрле үләннәренең матурлыгын, байлыгын күреп, сокланып үскән балалар без. Туган яклардан китеп торсак та, авылыбыз безнең күз алдыбызда. Авылдашларыбыз, Я.Зәнкиев исемендәге мәктәп укытучылары, педагогик хезмәт ветераннары хәтердән чыкмыйлар. Бүгенге язмам бу авылда туып-үскән улым Фәннүр турында. Ул Тубыл шәһәренең аскы торасында урнашкан...
Түбән Тәүде районы, Тарман авылында туып-үскән Халидә Хәсән кызы Масямова Уразбикә әнисен, аның васыятен күңел түреннән чыгара алмый.
Уразбикә Свердловск яклары, Элән авылында туа. Нарасыйның дөньяга килгән вакытыннан ил, халыкның тормыш авырлыгы төрле яклап сыный. Әнисе бер яшьлек кызының исәнлеген кайгыртып, ятимнәр йортының ишек төбендә калдырып китә, ә әбисенең күңеленә бу хәл тынычлык бирми. Ул нәни Уразбикәсен үз тәрбиясенә алып кайта, тик 3-4 елдан әби дә дөнья куя.
Бала яшәешендә төрле сынаулар, күз яшьләре, ачлык, газаплар башлана: кеше ишек төбендә, кулдан-кулга күчеп...
Авылда яшәү рәхәт. Без монда йортлар салабыз, балалар тәрбиялибез, үзебезнең һәм балаларыбызның киләчәген планлаштырабыз. Үз тормышыбызны уңайлы, куркынычсыз, лаеклы итү – безнең бурыч. Һәр гаилә нык, матди яктан тотрыклы, сәламәт һәм дөнья хәлләре белән хәбәрдар булырга тиеш. Өлкәбез губернаторы Владимир Якушев еш кына, төбәгебез генә түгел, илебездәге тынычлык гаилә иминлегенә бәйле, дип билгеләп үтә. Лев Толстой да: “Өендә бәхетле булган кеше генә бәхетле була”, - дип язган. Һәркем үз язмышын үзе төзи. Тик болар барысы да җиңел генә бирелми.
Кузакбердиевлар авылда...
Киявебез Рубин белән оныгыбыз Зөлфиянең гаилә коруларына 6 ел тулып үтте, кызлары Альбинага 5 яшь. Кодалар балалары - Алмаз белән Рубинны үзләре кебек тырыш, хезмәтне яратучы, акыллы, сабыр, кешелекле, ярдәмчел, гаилә учагын саклауны бар нәрсәдән дә өстен күрүче итеп тәрбияләгәннәр. Кода-кодагыйлар хөрмәт белән үзара йөрешеп, аралашып яшиләр. Кодаларыбыз безне дә, картларны, игътибарсыз калдырмыйлар. Кодагый Башкортостан кызы булганга, ел саен башкорт балы белән сыйлый. Габделхак кода Миңнебаев грек-рим көрәше буенча спорт мастеры, үз эшенең остасы. Маһинур кодагый өлкән хисапчы булып...
