Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Хөрмәтле якташыбыз, себер татары, талантлы Казан шагыйре Шәүкәт Гаделшаны күпләр беләләр һәм яратып укыйлар. Аның шигырьләре һәрдаим “Яңарыш” битләрендә бастырылып киләләр. Ул газета белән нык элемтәдә. Мин аның “Табигать баласы” дигән саллы гына шигырьләр җыентыгын кат-кат укып чыктым. Аның шигырьләрен яратып укыйм гына түгел, шундый да нечкә тойгыларына, ихлас хисләренә, кешене, табигатьне һәм хайваннар дөньясын шулкадәр тирән аңлавына, искитмәле итеп чагыштыра-тасвирлый белүенә хәйран калырлык. Ул сугыштан соңгы авыр елларда үскән авыл егете.
27 март көнне халык шагыйре Роберт Миңнуллинның йөрәге тибүдән туктады. Аңа 71 яшь иде.
Роберт Мөгаллим улы Миңнуллин 1948 елның 1 августында Башкортстанның Илеш районында туган. Озак еллар «Яшь ленинчы» («Сабантуй») газетасын җитәкли. 1988-1994 елларда — Татарстан Балалар фонды рәисе. 1995-2014 елларда — Татарстан Республикасы Дәүләт Советы депутаты булды. Аның шигырьләрен өлкәннәр дә, яшьләр дә, балалар да ярата иде һәм яраталар да. Интернет челтәрләрендәге исәпсез күп комментарийларда Роберт Мөгаллим улының чын-чынлап халык шагыйре булуы күренде. Шагыйрь күңеле һәрвакыт укучылары янында иде.
Түбән Тәүде районы, Урманбаш авылында яшәүче җирле шагыйрә, “Яңарыш” газетасының актив хәбәрчесе Гөлнур Хәйруллинаның “Ахман-Урманбаш авылы тарихы” исемле 151 битле әдәби-тарихи басмасы дөнья күрде. Китап “Молот” оешмасында бастырылган, тиражы 250 данә. Аны басма өчен Наилә Айнетдинова әзерләгән. “Мин шушы китабымда авылыбыз Ахман-Урманбашның үткән һәм хәзерге тарихын күрсәтәсем килде. Әле ачыкланмаган, алга таба эзлисе һәм табасы килгән әйберләр күп. Инде мин олы яшьтә, булдыра алган хәтлесе белән авылдашларымны таныштырасым килә. Халкыбызның үткәнен белмәсәк, ата-бабаларыбызның рухы безне кичермәс” – дип язган кереш сүздә Гөлнур Әкрәм кызы.
Кулымда иске, төсле карандашлар белән матур чәчәкләр ясалган уникаль дәфтәр. Зур саклык белән битләрен ачып карадым. Тышына “Рәбига Кәлимуллина шигырьләре” дип язылган. Берничә битендә “Клара бәете”, аннан соң шигырьләре урын алган. Аларның астына 1943-1944 еллар дип язылган. Димәк, бу шигырьләр Бөек Ватан сугышының иң кайнар, дәһшәтле вакытларында иҗат ителгән. Шигырьләрнең берничәсен “Яңарыш”ның алдагы саннарында «Шигърият» сәхифәсендә бастырдык. Алар мәхәббәткә, сөюгә, тугрылыкка багышланган.
Дәфтәрне редакциягә Рәбига апаның кызы Нурия ханым китерде. Без кызыксынып аның авторы турында сорадык.
Тумышы белән Вагай районы, Башгүрдә авылы шәхесе Әлмөхәммәт Хәбибуллин хәзерге көндә Тубыл шәһәрендә иҗади эш белән шөгыльләнеп – шигырьләр язып яшәп ята. Телен, динен, җирен, туган ягының табигатен, кешеләрен, милләттәшләрен, дөньяны яраткан, аңа гашыйк булган бу һәрьяктан сәләтле тынгысыз җан бер көнен дә бушка уздырмый дип әйтер идем. Ул күптөрле һөнәр иясе: тимерче, урманчы, шофёр, укытучы, тренер, спорт мәктәбе директоры һәм тагы әллә кемнәр булып эшләп кенә калмый. Хәзерге көндә дә ике телдә шигырьләр, такмаклар, хикәяләр, эсселәр, үз сүзләренә көйләр язып, җырлар иҗат итеп, пенсия акчасына күп кенә китаплар чыгарды. Мин аның иҗаты белән таныш һәм яратам. Ул купшы, эре сүзләр белән язмый. Себер халкынча фикер йөртеп, халык телендә яза шигырьләрен. Себер кешесенең тормышын, яшәү рәвешен, хезмәтен, туганнар һәм ата-ана арасында булган мөнәсәбәтләрне төрле яктан күрсәтә белә.
Түбән Тәүде районы, Киндерле авылында туып-үскән якташыбыз, Татарстан Республикасының язучылар берлеге әгъзасы шагыйрь Шәүкәт Гаделша (Сибгатуллин) белән бу көннәрдә телефон аша сөйләштек. Шәүкәт Гаделша улы озак еллар Казанда яши, сәламәтлеге аркасында инде 3-4 елдан артык туган ягына кайта алмады. Сөйләшкәндә Себергә сагынуы сизелде. Авылдашы буларак, башта Киндерле халкын, авылдагы яңалыкларны сорады. Бар да яхшы дигәч, чын күңелдән шатланды. Авылдашларына, ”Яңарыш” газетасы редакциясенә, барлык милләттәшләренә зур сәлам тапшырды. Иҗаты турында сораштык.
“Яңарыш” газетасының 2019 елның 6 нчы санында Клим абый Садыйков җибәргән билгесез себер татар шагыйренең “Авылдашларыма”, “Сакта ил улы” дигән шигырьләрен бик яратып кат-кат укыдым. Укыган саен укыйсы килә. Бу ике шигырьдә авторның бик тирән тойгылары, җавапсыз хисләре чагылдырылган.
57-58 ел буена башта авторның йөрәк сандыгында, соңыннан Клим абыебыз еллар буе саклаган искиткеч матур, тирән эчтәлекле шигырьләре дөнья күрде.
“Яраткан кызына атап язган 5 шигъри хаты да бар”, - дип язылган. Бәлки, бу поэмадыр. М.Г.Х. авторының исем-фамилиясен дә инде тулысынча язарга да мөмкин булыр. “Себер татарлары талантларга бик бай” дигән фикергә мин дә кушылам. Ул тагын да бер кабат бу исемсез шагыйрьнең иҗатында исбатланды.
Озак еллар безне үзенең матур, кызыклы шигырьләре белән шатландырган тубыллы ветеран укытучы Рәйханә Хәбибулла кызы Алимова яныбыздан мәңгелеккә китте. Рәйханә апаның шигырьләре үзенчәлекле иде: ул яшьләргә үгет-нәсихәт, киңәшләр бирде, аеруча киленнәрне читтә калдырмады, картлык темасын яктыртты, Себер табигатенә соклануын белдерде, укытучыларга, укучыларга истәлекләр язды һәм башкасы.
“Хезмәт, туган илгә тугрылыклы булу, патриотизм, тынычлыкны саклау – минем төп фикерләрем“, – дип язган ул “Еллар һәм юллар” дигән икенче китабында.
“Шигърият” сәхифәсендә Омск өлкәсе Тевриз районының Байбы авылында туып-үскән Гөлфизәр Абдрахманованың, тубыллы ветеран укытучы Рәйханә Алимованың озак еллар шигырьләре бастырылды. Ифрат талантлы, үзенчәлекле җирле шагыйрәләребезне 2018 елда мәңгелеккә югалттык. Гөлфизәр апа мартта, Рәйханә апа ноябрьдә яныбыздан киттеләр. Яткан туфраклары җиңел, урыннары җәннәттә булсын.
2018 елда Гөлнур Хәйруллина, Галия Абайдуллина (Зилә), Клара Кучковская, Римма Арсухина, Фәхриҗамал Утяшева, Фәрзәнә Барсукова, Шәүкәт Гаделша, Сәгыйть Сагитов, Фәрит Ермышев, Әлмөхәммәт Хәбибуллин, Сөнгатулла Бекенин, Альберт Атульшин шигырьләре газетада еш дөнья күрде.
Иҗатында хис тойгылары
Якты дөнья, тыныч һава.
Хуш исләргә төренгән,
Моңлы татар җыр агыла
Күңелемнең түреннән.
(С.Бекенин).
Күпләргә ошаган ел фасылы – яз. Бу фасылда табигать уяна. Безне сөендереп шомырт ак чәчкәгә төренә. Язның шундый матур көннәрендә дөньяга аваз салган кешелекле һәм кече күңелле Сөнгатулла Хәкимҗан улы Бекенин шигырьләр, җырлар, көйләр иҗат итеп халкына таныла.
Гөлфизәр Абдрахманованы нигездә балалар язучысы дияргә була. Аның нәниләр турында язган беренче шигъри тәҗрибәсе “Нәни дусларга” исемле җыентыгында 2006 елда басылып чыга. Бу китабында шагыйрә фантазиясе тудырган гаҗәеп дөнья – яңа теле ачылган нәниләрдән алып мәктәп яшендәге балаларгача булган бала-чаганың күпкырлы һәм кызыклы тормышы: уеннары, укулары, шатлыклары, шаянлык-батырлыклары, уйлары-хыяллары – кыскасы, кеше һәм шәхес буларак формалашу процессындагы мөнәсәбәтләре сәнгатьчә нәфис һәм реалистик буяуларда тасвирлана.
Түбән Тәүде районы, Киндерле авылында туып-үскән, озак еллар Казанда яшәүче, “Яңарыш” газетасының якын дусты, ярдәмчесе, ифрат талантлы шагыйрь Шәүкәт Гаделшаның “Табигать баласы” исемле китабында бастырылган шигырьләренә анализ ясыйбыз. Бу шигырьләр 2012-2014 елларда язылган. Шагыйрь аларда Көнбатыш Себер татарларының тормышының һәм табигатенең үзенчәлекле булуын, тереклек дөньясының матурлыгын кабат дәлилли, үзенә генә хас образлар аша тасвирлавын дәвам итә. Туган як табигатенә яңа образлар кертә, философик фикерли. Шагыйрьнең туган җирен никадәр яратуын, сагынуын аеруча шушы шигырьләрдә күрәбез.
Әминова Майрауза Хәбибулла кызы 1931 елның апрелендә Төмән өлкәсенең Корманак авылында (элекке Черноковский районы) дөньяга килә. Тырыш, уңган кыз кечкенәдән хезмәт яратып үсә. Һәрвакыт зурлар янында уралып, мәшгуль булып йөри. Шул ук вакытта балалар белән күңелле уеннардан да баш тартмый. Мәктәп яше җиткәч, Майрауза ашкынып уку елы башлануын көтә башлый. Ләкин көтелмәгәндә башланган коточкыч сугыш бөтен уй-хыялларын читкә аудара. Бердәнбер укытучылары армия сафларына алынып, балалар мәктәпкә керми, кирәк белемне алмый калалар.
Чын күңелдән шигърият иясе кешеләренә ак көнләшү белән көнләшәм. Беләм, шигырь язу өчен күңел сафлыгы, илаһи зат булу кирәк, дөньяның ачысын-төчесен, утын-суын кичеп, мәшһүр биеклеккә күтәрелеп, хис-тойгыларның чиксез бай булуы зарур. Әмма бу гына аз, болар бик күп кешеләргә хас. Иң мөһиме, Аллаһы Тәгалә тарафыннан бирелгән аерым бер сәләт һәм бүләк дияр идем. Барлык кеше дә үзендә шундый сәләт барлыгын сизми, ул аның тишелеп чыга алмыйча югалып кала. Ә менә Себер җирендәге бүгенге шагыйрь-шагыйрәләребез, күл өстенә су астыннан калкып чыккан төнбоеклар кебек, тирә-якка илһам, ямь биреп торалар.
Аларга карап сөенмичә дә булмый. Ни өчен? Чөнки шигърият үлемсез. Авторы бу дөньядан китсә дә, аның сүзләре, фикерләре исәннәр арасында маяк булып балкыячак.
“Яңарыш” белән Самара өлкәсе татарларының “Бердәмлек” газеталары 26 елга якын инде почта аша газеталар алышып, дус, аралашып яшиләр. Шагыйрь Гакыйль Сәгыйровның иҗаты белән беренче тапкыр “Бердәмлек” газетасында таныштык. Шагыйрьнең шигырьләре гадилеге, үзенчәлекле булулары белән башкалардан аерылып тора, эчтәлекле, матур язмалары да сокландыра. Менә алдыбызда Самарада “Медиа-Книга” нәшриятында бастырылган “Гакыйль Сәгыйров. Үзе турында һәм барысы да аның турында” дигән китап. Аның авторы һәм нәшер итү өчен әзерләүчесе “Бердәмлек” газетасы редакторы Рәфгать Әһлиуллин. Китап Самара өлкәсе хөкүмәте өлкә татар милли-мәдәни автономиясенә биргән мәдәният һәм сәнгать өлкәсендәге губерна гранты акчасына нәшер ителә.
