Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Философия дәресендә укытучы студентлардан сорый:
- Үзенең ялгышканын таныгын кешене сез кем дип атар идегез?
- Акыллы кеше дип, - дип бертавыштан җавап бирәләр студентлар.
- Бик яхшы, ә инде үзенең дөреслеген белә торып та, икенче кешегә юл куйган кешене кем дип атарсыз? – дип сорый.
- Өйләнгән! – дигән оялчан гына тавыш яңгырый.
Чынлап та бу - бик дөрес! Бу хакыйкатьне һәркем исендә тотарга тиеш. Яшь кияүләр бу хикәяне ешрак искә төшерсәләр, шул чакта гаилә тормышлары бәхетле һәм күңелле булачак.
* * *
- Бәхетле никах...
Менә нинди хатын-кызларга ир-атлар: «Мин синнән китәм», – дигән сүзне бервакытта да әйтмиләр:
1. Һәр нәрсәгә үз фикере булган хатын-кызларга. Бөтен нәрсәгә үз фикере, үз карашы булган һәм аны курыкмыйча әйтә алган, дәлилли белгән хатын-кызлардан ир-атлар үзләре теләп беркайчан баш тартмый. Беренчедән, мондый хатын-кызлар башкаларның да фикерләре булуын һәм кайчак ул фикерләрнең аныкы белән бөтенләй туры килмәскә дә мөмкин икәнен яхшы аңлыйлар. Аерылышуны алар дөнья бетү дип кабул итмиләр: бер-береңне бәйли торган уртак әйберләр булмагач, сукмакларның икесе ике юлдан китүе табигый бит инде.....
Кыз үзенең кулын сорарга килгән егет алдына төрле төсләргә буялган өч йомырка куя да, әйтә:
– Җаның кайсысын тели, шунысын сайлап ал!..
Егет иң матур дигәнен сайлый. Шуннан соң кыз әлеге йомыркаларны әрчи дә, янә егет алдына тезә:
– Ә хәзер ничек?
Егет нишләргә дә белмичә аптырап кала, чөнки йомыркалар бөтенесе дә бертөсле.
– Менә без – хатын-кызлар да шундый, – ди кыз, – киемнәребез булганда төрле-төрле, ә киемнәребезне салсак, барыбыз да әрчелгән йомырка кебек.
Әйдәгез, ярларны эчке матурлыгына карап сайлыйк!
“Ялгыз түшәк” сайтыннан.
- Үземә охшаган кызны өйгә алып кайтырга һәрвакыт уңайсызландым... Баштарак әти-әнидән читенсендем... Хәзер хатыннан...
* * *
- Безнең мәхәббәтнең күгәрүе шул дәрәҗәгә җитте ки, хәзер аңа бернинди “Комет” та ярдәм итә алмаячак.
* * *
- Бу нинди хәл инде? Яшь хатынга өйләнергә өлгермисең, аның артыннан тагын да яшьрәкләр өлгереп җитәләр!
* * *
- Хатынсыз ир - тукрансыз нарат, дигән булалар инде, дөрестерме юкмы...
* * *
- Әни күпме кисәтте миңа: “Улым, бармагыңны теләсә кая...
“Кешегә мәхәббәт, ярату хисе бер тапкыр гына бирелә. Ә аннан калганы инде мәхәббәт түгел, ә болай, гомерне уздыру гына”, – дигән язмаларны газетадан укыйм да, шаккатам! Имеш, бер-береңә булган хисләрне саклап калу-калмау гашыйк кешеләрнең үзләреннән генә тора, дип язган булалар хыялыйлар. Минемчә, гел алай түгел ул. Мәхәббәт күп төрле буладыр дип уйлыйм. Башта берсен үлеп яратасың, аннан икенчесенә гашыйк буласың. Тормыш үкенечле булмасын дисәң, кеше сүзенә карамаска, билгесез киләчәктән курыкмаска кирәк икән ул. Бу сүзләрне үземнең тормыштан чыгып әйтәм мин. Ришат белән 2 ел ярым очрашып...
Кореялылардагы туй йолалары турында Корея милли-мәдәни автономиясе җитәкчесе Рудольф Ким сөйләде. Аларда ярәшү “хонсе мар” дип атала, аңардан соң егет белән кыз кияү һәм кәләш булып санала. Зур туй алдыннан, кәләшнең соравы буенча, кечкенә туй ягъни “ченчи” уздырыла. Ченчидан соң яшьләргә ир белән хатын итеп карыйлар. Кызны сорарга так сандагы кунаклар килә. Мондый кунак итеп фәкать нәселдә абруе булган кешеләр генә сайлана. Егетнең әнисе бармый, ул өйдә кала. Кунаклар үзләре белән күчтәнәчкә коньяк, пешкән тавык, салат һәм баллы ризыклар ала. Әти-әниләре кызны бирергә риза булсалар, туй...
Яшел, ситса, кәгазь, тире, киндер, агач туй… Болар нинди даталарны аңлата? Һәм бу көнне нинди бүләк алышалар? Шул турыда алдагы язмабыз. Ә сез нинди туйлар һәм бүләкләр тәкъдим итәр идегез?
Парларның язылышу көне яшел туй дип атала. Бу көнне яшьләргә үз гаиләләре кебек нык булып үсәчәк агач бүләк итәргә мөмкин.
Бергә торуның беренче елы ситса туй дип йөртелә. Бер ел аз вакыт булган кебек, ситса да бик юка материал. Бу бәйрәмнәрендә яшьләр бер-берсенә ситса киемнәр бүләк итешә ала.
Ике ел торуны традиция буенча кәгазь туй дип атыйлар. Бу көнне теләсә нинди кәгазь әйбер: китап...
Тубыл шәһәреннән 15 чакрым ераклыкта, табигатьнең искитәрлек матур, зур күл буенда урнашкан Олы Юршак авылының үзәгендә яңадан төзелгән нурлы мәчет авыл халкын, тирә-күршеләрне үзенә тартып тора.
Революция чорларына кадәр салынган авыл мәчете (150 еллар элек) башка авыл мәчетләре шикелле язмыш кичерә. Советлар вакытында мәчет бинасын авыл хуҗалыгында төрлечә файдаланганнар - монда, үз вакытында, мәктәп тә, клуб та булган. Соңгы 25-30 еллар чамасы мәчет мескен кебек, бер кемгә кирәкмичә, түбәсе ачык хәлендә, су-яңгыр астында череп, җимереклек хәленә җитеп...
Балачагымда әбием: “Бәхет - ул төрле була”, - дигәч, мин аның белән килешмичә: “Бу нинди ахмаклык! Бәхет – бәхет ул! Бар нәрсә дә идеаль яхшы булганда! Бары, бары да абсолют яхшы булганда гына үзеңне бәхетле дип әйтеп була ул!”- дип кырт кискән идем. Еллар үтеп, башыма акыл керә башлагач кына аңлый башладым. Бәхет – ул һич тә абсолют түгел икән. Ул – чагыштырмача. Бәхет – ул, әгәр бер җирең дә авыртмаса. Бәхет – ул яныңда төшеңне сөйләр, ялгыз булган минутларда уйлый торган кешең булса. Бәхет – сине кайгыртучы кешең, кайтырга ашыгып торган йортың булса. Бәхет – җаныңда тынычлык булса, алда...
- Ир-ат гашыйк булганы өчен өйләнә, хатын-кыз кияүгә чыгу өчен гашыйк була. (Анри Дювернуа).
- Мәхәббәт – ул мәңге карап торырлык көзгедәй күл өсте түгел. Анда су артып һәм кимеп тора, анда һәлакәткә очраган корабль ватыклары да, су астында калган шәһәрләр дә, сигезаяклар да, давыллар да, алтын тутырылган сандыклар да, энҗеләр дә бар. Ләкин энҗеләре бик тирәндә ята… Аларны табып алырга, алар өчен тир түгәргә кирәк. (Ремарк).
- Чын мәхәббәт – бик сирәк күренеш, ә чын дуслык тагын да сирәгрәк очрый. (Франсуа де Ларошфуко).
- Бәхетле булыр өчен бәхеткә ия булу...
Кечкенәдән хәтеремдә - Кояш апа белән күршеләр булып, бик тату яшәдек. Әти- әниләр белән ачуланмыйча, бер-беренә яхшылык кына теләп гомер иттеләр. Мин тугач та Кояш апа пилмәннәр пешереп алып кергән, исемне дә «Лилия» дип үзе биргән. Улы Марат белән бер мәктәптә укыдык, клубка йөри башлагач, ул мине гел озатып йөрде, өй буена җиткәч, бакчаларыннан чәчәкләр өзеп бирә иде. Шул чәчәкләргә карап Кояш апаны кызгана идем - ул азапланып шундый матур чәчәкләр үстерә, ә Марат аларны өзеп миңа бүләк итә... Бүтән өздермим бу чәчәкләрне, дип уйлый идем. Марат шәһәргә барып укып кайткач, төньякка эшкә...
Беркөнне 50 ел гомер иткән хатыныма карап-карап тордым да: “50 ел элек безнең кечкенә генә йортыбыз, иске машинабыз бар иде. Без тар диванда икәү ятып аклы-каралы телевизор карый идек. Әмма мин һәр кич саен ятакка 19 яшьлек чибәр кыз белән ята идем. Ә хәзер минем заманча җиһазланган зур йорт, 2-3 кыйммәтле машинам бар. Затлы йокы бүлмәсендә зур карават тора, киң экранлы телевизор карыйм. Тик менә һәр кич саен йокларга 69 яшьлек хатын янына ятам. Бу ни хәл? Мин никахымда шикләнә башлыйм...” – дидем. Тормыш иптәшем бик акыллы хатын, бу сүзләремә һич тә ачуланмады. Ул тыныч кына үземә 19 яшьлек...
Коръән – безгә Аллаһы Тәгалә тарафыннан иңгән төп бүләк, тормыш энциклопедиясе. Аннан яшәешнең һәр өлкәсенә кагылышлы сорауга җавап табарга була. Хәтта мөселманнар арасында ачыктан-ачык сөйләнмәгән интим мөнәсәбәтләр, җенси тормыш турында да. Казанның “Туган авылым” мәчете имам-хатыйбы Нурулла хәзрәт Зиннәтуллин, “Болгар радиосы”ның “Хак дин” тапшыруы кысаларында ислам динендә интим тормыш мәсьәләләренә кагылып узды. Хәзрәтнең бик интим сорауларга җавапларын сезгә дә тәкъдим итәбез.
- Ир кешегә үз хатыныннан башка тагын кем белән якынлык кылырга ярый?
-...
Төрекләрдә кызның кулын сорау “сёз” дип атала. Кыз сорарга, бездәгечә, егет әти-әнисе белән килә. Аларны булачак кәләш төрек каһвәсе белән сыйлый. Аннары яшьләр ярәшә, анысы «нишан» дип атала. Кияү кәләшкә ярәшү балдагын бүләк итә. Өченче этап биш-алты айдан соң гына үтә. Ул “хына төне”, ягъни монда кызлар гына җыелыша. Бу көнне кәләш милли киемнән була. Кызлар табын артында күңелле итеп чәй эчә, бииләр, җырлыйлар. Никахны яшьләр мәчеттә үткәрә. Шуннан инде туй көне килеп җитә.
Аны шимбә һәм якшәмбе көннәрендә үткәрәләр. Кияү килер алдыннан, кәләшнең биленә әтисе яки ир туганы кызыл...
Бер хатын иренең телефонында казынган арада, 3 сәер номерга тап була. Аларның берсендә – “Иң йомшак кагылучым”, икенчесендә - “Сөйкемле күз яшем”, өченчесендә - “Төшләрем алиһәсе” дип язылган була. Хатын ачуына түзалмыйча, бер-бер артлы шул номерларга шалтыратырга керешә. “Иң йомшак кагылучым” дигәне иренең әнисе булып чыга. “Сөйкемле күз яшем” дигәненә шалтыраткач, трубканы аның апасы ала. Ә инде “Төшләрем алиһәсе” дип язылган төймәгә баскач, үзенең телефоны шалтырый. Әлеге хатын оятыннан елап җибәрә.
Бернинди гаепсез иреннән шикләнгәненә акланыр өчен счетыннан яшереп җыйган бар...
