Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Өлкәнең туган көненә багышланган чаралар Төмәндә атна буена барды. Бер көнне Төмәннең 400 еллыгы мәйданына җирле үзешчән артистларның концертын карарга юнәлдем. Драма театры каршындагы зур сәхнәдә матур концерт гөрли иде. Сәхнә янында озак басып торгач арылды. Мәйданда эскәмияләрдә урын юкмы икән дип күзәттем. Драма театрына каршы, сәхнәнең сул ягында, эскәмиядә бер бабай утыруын күрдем.
Эскәмиянең икенче очына барып урнаштым. Бервакыт, юан гына гәүдәле 60-65 яшьләрдәге яхшы гына киенгән ханым кысыла-кысыла уртабызга утырды. Чая, сүзчән икәнлеге ерактан күренә. Ханым тыныч кына...
19 августа стартовал прием заявок на четвертый специальный грантовый конкурс Президентского фонда культурных инициатив, на проведение которого дополнительно выделен 1 млрд рублей.
Проекты, представленные на конкурс – образовательные, культурные и просветительские, будут реализовываться по всей стране, а также в Донбассе и на освобождаемых территориях. Они должны соответствовать тематическим направлениям: «Герои Донбасса – Герои России», «Своих не бросаем», «Гордимся», «Мы вместе», «Новые возможности», «Культурный код».
Прием заявок продлится до 12 сентября 2022 года...
Балачакта кичергән вакыйгалар кеше хәтерендә нык саклана. 1982 елның январенда башлангыч сыйныфларда укыганымда Түбән Тәүде район шифаханәсендә ятарга туры килде. Мин беренче катта, әтием икенчедә хирургия бүлекләрендә яттык. Әти еш хәлемне белергә төште. Мин, авыл баласы, рәтләп русча сөйләшә белмим, һәрнәрсә ят, читен, өйгә сагынам. Гел еладым, башта кайгыдан рәтләп ашый алмадым, бик авыр ияләштем. Шифаханәдә 17 көн яттым.
Күрше палатада бала хокукыннан азат ителгәннәрнең өч бертуган малае дәвалана. Алар анда яшәделәр. Үзләре дә, исемнәре дә хәтердә: Слава (6 яшь тирәсе), Толя...
Россия гадәттән тыш хәлләр министрлыгының Төмән өлкәсе буенча баш идарәсенең күзәтчелек эшчәнлеге һәм профилактик эш бүлеге һәм Төмән районы халыкка комплекслы социаль хезмәт күрсәтү үзәге хезмәткәрләре Червишево, Аманад һәм Марай авылларында күп балалы гаиләләр йортларында булдылар.
Чаралар барышында дәүләт янгын күзәтчелеге инспекторлары һәр кеше белән шәхси әңгәмә үткәрделәр. Өйдә булмаучыларның почта тартмасында белешмәлекләр калдырдылар. Мичләрне һәм электр җиһазларын эксплуатацияләү кагыйдәләре турында искә төшерделәр, җирле халыкка янгын куркынычсызлыгы кагыйдәләрен үтәү буенча...
– Әни, без Фәридә белән өйләнешергә булдык. Син каршы түгелсең бит, әйеме?
Улының бу хәбәренә күптән әзер булса да, Зөлфия каушап калды. Бу минутта теленнән нинди генә сүз төшсә дә, ничектер урынсыз, ялгыш булыр кебек тоелды.
– Йә, әни, ризасыңмы?
Риза булмаган кая инде. Мең тапкыр риза! Бәхетле генә булсыннар! Мәхәббәтле озын, тигез, сәламәт гомер насыйп итсен Аллаһым!
– Улым, әлбәттә, риза! Балам сайлаган ярга нишләп каршы килим ди инде. Өч ел вакыт эчендә бер-берегезне сынап өлгергәнсездер. Фәридәне бер генә күрсәм дә, ошаттым. Дәү әниеңнәрдән сөенчене үзең аласыңмы, әллә мин...
Гадәттә, мунча керүне себеркесез күз алдына да китереп булмый. Каен себеркесеннән башка, юкә, артыш (можжевельник), чыршы, акчыршы (пихта), савырдан (туя) ясалган себеркеләрне дә күрергә туры килә. Аларның өстенлекләре шуннан гыйбарәт: елның һәр фасылында андыйларны табып була.
Артыш себеркесе һаваны чистарта, аны фитонцидлар белән туендыра. Артышның кечкенә чәнечкеләре тирегә массаж ясый, тән тишекләре (поры) аша организмга ылысның файдалы матдәләре үтеп керә. Артыш себеркесе бигрәк тә бил авыртканда, мускулларның артык аруыннан соң һәм тоз утырудан файдалы.
Чыршы себеркесенең...
Бик борынгы заманнардан ук кәҗә мамыгының авыру кешене савыктыру үзлегенә ия булуын аңлаганнар.
Сәүдәгәрләр аны хәтта “йомшак алтын” дип тә йөрткән.
Ата-бабаларыбызның вакытыннан алда туган, яки көчсез сабыйларны мамык шәлләргә төреп йөрткәне дә мәгълүм. Салкын тиюдән саклану өчен әле дә күпләр кәҗә мамыгыннан бәйләнгән оекбаш, жилет кия.
Болар һич тә могҗиза түгел. Эш шунда: кәҗә мамыгында савыктыру үзенчәлегенә ия матдә — ланолин бар. Ул медицинада аллергиягә һәм салкын тиюгә каршы тәгаенләнгән барлык диярлек препаратлар составында да бар. Бу матдә тән яралары тизрәк төзәлүгә...
Курантлар яңа 2020 елны сукканда, бер-беребезгә изге теләкләр тели-тели, киләчәккә зур өметләр баглап, башыбызга нинди афәт ишелеп төшәчәген күз алдыбызга китереп тә карамадык.
Дөньялар асты өскә килеп, тормыш икегә – моңача һәм аннан соңга бүленде дә куйды. Инде элеккечә яшәп булмаячагын аңлыйбыз. Нинди яхшы, күңелле тормышта яшәгәнбез икән дип хәзер инде узган заманны сагынып искә алырга гына кала. Ул элекке Яңа ел бәйрәмнәрен, 9 май – Җиңү парадларын, “Үлемсез полк” акциясен, Төмән, Тубыл шәһәрләренең туган көннәрен, Сабантуйларны, спорт ярышларын һәм башкасын зурдан кубып, гаять грандиоз...
Поезд китәргә ярты сәгать чамасы вакыт бар икән. Альфред бер кулындагы, бер вокзал стенасындагы сәгатькә каpaп алды да, перронга чыкты. Кулындагы роза чәчәкләрен ипләбрәк тотты. Ни дисәң дә, туйга дип сатып алды бит ул аларны. Хатыны Люция кат-кат әйтте: «Суык тидерә күрмә, туй өстәленә шиңгән чәчәкләр куеп, көлкегә калмыйк», - диде.
Үзе исә балалар белән кыенга туры килер дип, берничә көн алданрак кайтып китте.
Урамда шактый салкын. Альфред бүрек колакчыннарын төшереп киде. Дежурныйның: Казан - Куйбышев поезды беренче юлга килә», - дигән тавышы, ишетелде. Ул үзенең...
Ноябрь - бусагада кыш. Борынгылар ноябрь һава торышын күзәтеп, киләсе ел уңышына өмет баглаган. Чөнки ноябрь нинди, яз шундый килә.
1 ноябрь көнне суык икән, бер атнадан буран дулар. Бүгенге суык киләсе ел мул уңышына ишарә. Көн җылы булса, кыш җылы килер.
2 ноябрь кар коры җиргә төшсә, ә агачлар яфрак коеп бетермәгән икән, ул тиздән эреп бетә.
3 ноябрь җылы булса, бер атна җылы һава торышы саклана.
4 ноябрь көнне яңгыр яуса, кыш иртә килер. Вак яңгыр сибәләп торса, һава торышы бозылыр. Иртә томан белән башланса, тагын да җылытыр.
5 ноябрь...
Октябрь ае Ялутор районында яшәүче хөрмәтле өлкәннәребезнең юбилейлары белән бай булды.
12 октябрь көнне Ялутор районының Рауды авылында яшәүче танылган сыер савучы, хезмәт ветераны Мәхмүдә Калеева үзенең 80 яшен каршылады. Ул Яркәү районының Кортъегән авылында туа. 37 ел дәвамында машина белән сыер саву операторы вазыйфасын намус белән башкара.
Гомере буе ул «һәркайда өлгерергә» дигән девизны алга сөреп яши: беренче әтәч тавышына уянып торырга, өй һәм хуҗалык эшләрен бетереп, 6 баланы мәктәпкә җыярга, аннары фермага йөгерергә». Мәхмүдә Фәрит кызы кечкенәдән һәр эшне зур җаваплылык, намус белән һәм җиренә...
Население России знает более 170 языков. На втором месте по владению после русского — английский. Но насколько хорошо жители страны знают национальные языки? И как перепись населения поможет их сохранить? Об этом рассказывает сайт Всероссийской переписи населения strana2020.ru.
Единственный источник сведений о национальном составе и используемых языках в нашей стране — Всероссийская перепись населения. Один из главных ее принципов — самоопределение человека. Во время переписи населения в соответствии с Конституцией РФ, каждый участник может по самоопределению назвать свою национальность...
Мин Түбән Тәүде районы, Киндерле мәктәбендә эшләгән чорымда 3 чыгарылыш классым булды. Өчесе дә укулары, тәртипләре, җәмәгать эшендә актив катнашулары белән мәктәптә үткәрелгән ярышларда алдынгы урыннарны яулап килделәр. Өчесе арасыннан 1971 елгы чыгарылыш классның, ничектер, бердәмлек көчлерәк булды, ахрысы. Түбән Тәүде мәктәбендә укыганнарында да үзләрен сынатмадылар, барысы да бер класска эләктеләр.
Класс җитәкчесе буларак, Клара Шаламова аларның характеристикалары белән танышып, барысын да үзенә алуы турында август аендагы утырышта миңа сөйләде. Түбән Тәүде мәктәбендә укысалар...
Ризык яки дару урынына куллана торган кыргый файдалы үсемлекләрнең күбесе кеше үтә алмаслык ерак урманнарда, сазларда үсә. Шуңа күрә аларны авылда яшәүчеләр җыя. Борынгы заманнардан кыргый үсемлекләр Себердәге халыкны ачлыктан коткарган, яшәү өмете биргән.
Хәзерге вакытта да көзен авыл кешеләре: “Аллаһы Тәгалә быел нинди уңыш бирер икән”, - дип табигать байлыгын көтеп ала.
Уңышлы елда атналап яшәп җыю өчен техникага азык төяп, саз-урманнарга кузгалалар. Сазлар артында яшәүче халыкка ул бизнес, табышны саткан акчага кышны кышлыйлар, бик уңган елда зур әйбер сатып алалар...
Бу юлы көчле характерлы, тормышын авыл җирендә эшләүгә багышлаган гади хатын-кыз, II группа инвалиды Мәхмүдә Чәләлетдинова язмышы турында язарга булдым. Ул күп еллар фермада сыер савучы булып эшләгән, аннары шәхси сектордан сөт җыйган, шулай ул фидакарь хезмәте белән Ялутор районы тарихына үзенең өлешен керткән.
Мәхмүдә Сәфәргали кызы 1941 елның 25 сентябрендә Рауды авылында, күп балалы крестьян гаиләсендә, өченче бала булып туа. Әти-әниләре, Әминә һәм Сәфәргали Нигъмәтуллиннар 6 бала тәрбияләп үстерәләр, ә үзләре С.Киров исемендәге колхозда эшлиләр. Мәхмүдә Сәфәргали кызы Заводопетровский шәһәрендә урнашкан...
