Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Быел июнь аенда Түбән Тәүде районы, Канчәбер мәчетенең төзелеп, эшли башлавына 10 ел тулды. Шушы зәхмәтле авыру сәбәпле, 10 еллык юбилейны мөселманнар үткәрә алмадылар. Мәчетне төзүне авыл мулласы Низам Камалетдинов белән Вәдыйкҗан Мөхәммәтшин башлап җибәрделәр. Башта авыл кырыендарак нигез салдылар, соңыннан авылның уртасындагы иске мәчет янында төзеделәр. Вәдыйкҗан ике малае: Руфат, Рөстәм белән агачларны урманнан Петрунькино авылына ташып, пилорамада брусларга чыгарып, алып кайттылар. Мәчет төзүгә Маркс Аппасов та булышты, ләкин мәчетнең ачылуын күрә алмады, вафат булды, ә муллалары Низам...
Төмән районының, Индрәй урта мәктәбендә укучылар хәләл ризык ашауга күчтеләр.
Пәйгамбәребез (сәлаллаһү галәйһи вәссәләм): «Кешенең карынына хәрам керсә, 40 көн буе кылган догасы, укылган намазы кабул булмас», - дип әйтә.
Һәм дә инде хәрам ит ризыклары кеше организмына зыян сала. Чөнки хәзерге заман галимнәре дуңгыз итенең һәм мөселманча чалынмаган итләрнең составында зыянлы матдәләр барлыгын фәнни яктан да ачыкладылар.
Бу турыда мөселманнарга гына түгел, күпләргә таныштыр дип уйлыйм. Индрәй татар авылы булгач, монда яшәүчеләр арасында мөселманнар күп. Әлбәттә, мөселман гаиләләрендә яшәүче балалар мәктәптә кайнар аш ашаудан...
Узган гасырның 90 елларында атеизмның тар-мар килүеннән соң, Төмән районы, Ямбай авылында мәдрәсә ачылды.
СССРның таркалуы алдыннан 1990 елның көзендә Ямбай, Турай авыллары халкы мәчет ансамбле каршында мәктәп-мәдрәсә ачуны сорап хат язды. Нигъмәтулла хаҗи Кармышаков исемен йөрткән мәчеттә ул заманнарда районның сәнгать мәктәбе урнашкан була.
Мөселманнарның үтенечен тыңлыйлар. Тиздән мәчет-мәдрәсәдә Коръән сүрәләре яңгырый башлый. Беренче укучылар - Омск өлкәсе Усть-Ишим районыннан 17 яшьлек Рөстәм Яхин, Абдулла Бухарин, яше буенча аларга әти урынына туры килүче Таһир Шәхиев...
1999 нчы елның 7 нче ноябрендә Төркиядә коточкыч җир тетрәү була. Төркия хөкүмәте яшереп калырга теләсә дә, җир тетрәүдә булган гаҗәп хәлләр басмага чыккан. Чөнки Аллаһы Тәгалә һичбер вакытта да афәт җибәрми, әгәр халык бозыклыкның чигенә чыгып җитмәсә. “Шәйхан” дигән Иран гәзите хәбәр итүенчә, Төркиянең хәрби базасында ярым шәрә кызларны биетеп бәйрәм үткәрәләр. Бәйрәмдә 3 мең хәрби катнаша, шулай ук Израиль һәм АКШтан да кунак итеп югары офицерлар чакырылган була.
Бәйрәм кызуына җиткәч, төрек генералы мөселман булган өлкән лейтенантка Коръән тоттырып укыта һәм ул Аллаһының...
Һәр төшенкелеккә бирелүчегә...
Һәр кайгы кичерүчегә...
Һәр фәкыйрьгә....
Һәр авыруга...
Һәр сыналучыга...
Кадерле туганым, чын йөрәктән сиңа күркәм сүзләремне юллыйм. Бәлки, Аллаһ синең кайгыңны җиңеләйтер, борчулы хисләреңне таратыр. Авырлыктан соң җиңеллек, җан азаларыннан (авыртуы) соң юаныч, куркудан соң иминлек бирер. Ул Ишетүче һәм догаларга Җавап бирүче.
Кайгырма: тәкъдир үзгәрми, язылган булмый калмый, каләмнәрнең карасы кипкән, битләр ябылган, синең кайгыруың бернәрсәне ашыктырмый һәм кичектерми.
Кайгырма: кайгыру югалтканны кайтармый, җанны чыкканны...
Еллар узгач, ниһаять, Төмән өлкәсенең Вагай районы, Сөләйман авылында да, тирә-юньгә иман нуры чәчеп, кабат азан тавышы яңгырады. Әйтерсең, авылга яңадан җан өрелде, бәрәкәт өстәлгәндәй булды. Бу тавыш яңа гына төзекләндерелгән мәчетнең манарасыннан халыкны намазга беренче чакыру иде.
Сөләйман авылы зур түгел, биредә бары 200гә якын кеше яши. Алар авылда мәчетне бик кирәксенгәннәр һәм иске мәчетне торгызыр өчен үз теләкләре белән акча җыйганнар. Хәзер инде алар Аллаһ йортының буш тормаячагына бер дә шикләнмиләр. Соңгы тапкыр Сөләйман авылында азан 20 ел элек яңгыраган. Шуннан бирле мәчет...
Казанда “Ватан” нәшриятында чыккан “Себердә бохарлылар” исемле яңа китапта тарихи–этнографик һәм лингво-культурологик тикшеренүләр нәтиҗәсендә моңарча чыкмаган материаллар тупланган. Басманың авторлары - Тубыл шәһәренең Д.И.Менделеев исемендәге педагогия институты профессоры Гүзәл Фәйзуллина, профессор Елена Ермакова, доцент Майя Прокопова, Татарстан Республикасы Фәннәр Академиясе доценты Энҗе Кадыйрова.
Гүзәл Җәгъфәр кызы: “Себердә бохарлылар җәмгыятьнең икътисадый, сәяси, мәдәни үсешенә ясаган роле мөһим урын ала. Шул исәптән, метрик язулар, халык санын алу, мәкаләләр, указлар...
Август – уку йортларына керүчеләрне барлар чак. Белем алу беркайчан да соң түгел. Бу хисләрне яшьләргә генә түгел, өлкәнрәкләргә дә кичерергә насыйп була.
Быел Казан ислам университетының ислам фәннәре факультетына Төмән районының Индрәй җирле мөселман дини оешмасы рәисе Хәмзә хәзрәт Камалов һәм Зур Акъяр мәчетенә йөрүче Миргали Вәлиев укырга керделәр.
Шулай ук, өлкәбездә татар телен укытуда күп ярдәм итүче, көч түгүче педагогика фәннәре кандидаты, ТОГИРРО доценты Рафаэль Гадиев “Мөхәммәдия” мәдрәсәсендә белемен үстерергә булды. Ул 5 елдан бирле дин юлында – Төмән шәһәренең “Яңавыл” җирле мөселман...
Татар авыллары тарихында мәчетләр мөһим урын алып торалар. Бүгенге көндә Төмән өлкәсенең күпчелек авылларында мәчетләр бар, Аллаһы йортларыннан моңлы азан тавышлары ишетелә, дини бәйрәмнәрне зурлап үткәрәләр, җомга намазларына дин кардәшләребез килә.
Вагай районының Абаул авылында, тарихи чыганаклардан күренгәнчә, элек-электән мәчет булган. Узган атнада монда яңа мәчет ачылу тантанасында Төмән өлкә дини мөселман идарәсе рәисе, мөфти Зиннәт хәзрәт Садыйков, Вагай район хакимияте вәкилләре, авыл халкы шатлыклы дини чарада катнаштылар.
Истәлекле бәйрәм чарасы тантаналы ачылыш тасмасы киселгәннән соң, мәчет...
Замананың коронавирус дигән зәхмәтле авыруы күпләрнең тормышын үзгәртте: күңелләрдә курку, сәламәтлеккә нык зыян салды, якыннарын югалтуга китерде һәм башкаларны тезеп китәргә булыр иде бу урында. Җомга намазыннан соң, Төмән районының Индрәй поселогы мәчетенә мөселман кардәшләрнең хәлләрен сорарга барган идем.
Авылның мөселман оешмасы җитәкчесе Хәмзә Камалов бу зәхмәткә каршы прививканы беренчеләрдән булып куйдыруын, үзен яхшы хис итүен хәбәр итте. “Эштә дә миннән күреп вакцина ясатырга булдылар. Мәчеткә дә даими йөрүчеләр барысы да прививкалы, - диде ул. – Хакимият башлыгы белән...
Татар халкының бөек шагыйре, Советлар Союзы Герое Муса Җәлилнең “Бер үгет” шигыренең:
“Мин күп күрдем филдәй кешеләрне:
Киң күкрәкле, тимер бәдәнле.
Тик күрәсе иде эше белән
Кеше булган иң чын адәмне...”
– дигән юллары исемә төшә. Сүзем - эш күрсәткән, авылдашлары, якташларының хөрмәтен яулаган Шамил Айнетдинов хакында.
Ибраһим мулланың кызы Сания апамның улы Шамил, тормыш иптәше Тамара, баласы Илфат, бертуганнары --- Раил, Суфия, Сираҗетдин, Нурислам, Рамил һәм башкалардан ярдәм күреп, туган авылы Пушнашта якты, иркен, мәһабәт мәчет салдырды. Бу - саваплы, изге, гаять зур, бөек эш! Тел...
Яркәү районы, Сала авылында һәм мәчетендә ел саен эшләр башкарыла. Менә быел да 27 июль көнне авыл мәчетендә Корбан мәҗлесе үткәрелде.
Чын күңелдән бу эшне мәчет рәисе Ишмөхәммәт Аитов, мөселман дини оешмасының мәчет рәисе урынбасары Сабирә Фәйзуллина, мәчет имамы Таштимер Ташбулатов, аның урынбасары Азат Бакиев башкардылар.
Сала авылында Корбан бәйрәме бик зурлап уздырыла, чөнки корбан – Аллаһы Тәгаләгә якынаюны аңлата. Корбан – ул кешегә Алла кушканны үтәргә, тыйганнан тыелуны таләп итә.
Төмәннән Фатыйх хәзрәт Гарифуллин белән Әмир хәзрәт Балдин килделәр. Корбан бәйрәменә багышланган...
Зиратка бару белән бәйле берничә кагыйдә бар. Аларга игътибар итәргә кирәк.
Кабер әһелләренә сәлам биреп керергә кирәк: “Әссәләәмү галәә әһлид-дийәәри минәл-муэминиинә вәл-мүслимиин. Вә иннәә иң шәә Аллааһү бикүм ләәхикуун. Әсәлүллааһә ләнәә вә ләкүмүл-гаафиийәһ”. (Мәгънәсе: “Сәлам сезгә, әй мөэмин-мөселманнар, кабер әһелләре! ИншәАллаһ, без дә сезгә кушылачакбыз. Үзебез һәм сезнең өчен гафу ителүебезне сорыйбыз”).
Каберлектә кемнәр өчен зиярәт кылынса, аларның рухына һәм бөтен мөселманнарның рухларына: өч тапкыр “Ихлас”, бер “Фатихә” сүрәләрен укырга кирәк. Болардан башка “Йәсин”...
Зөлхиҗҗә аеның 10 нчы тәүлегендә, быел ул 20 нче июль көненә туры килеп, Җир шарының барлык мөселманнары көтеп алган Корбан бәйрәме башланды. Корбан гаете Ураза гаетеннән аермалы буларак, дүрт көн дәвам итә. Зөлхиҗҗә аеның 11-13 көннәре Әт-Тәшрик көннәре дип атала. Бу вакытта Мәккәдә хаҗ кылучылар хаҗ йолаларын тәмамлый (Мина үзәнлегендә ташлар ыргыта), ә калган мөселманнар мөмкин кадәр күбрәк изге гамәлләр кылырга тырыша. Шундый гамәлләр арасында зиратка барып, әрвахларга багышлап дога кылу гадәте дә бар.
Мәсәлән, Корбан гаетенә бер көн кала, 19 июль - Гарәфә көнендә Төмән...
Корбан бәйрәме алдында Тубыл шәһәренең баш имамы Ибраһим Сухов һәм тарихи мәчет хәзрәте Фәннур Казыймов Вагай районы Баеш, Икенче Вагай авыллары мәчетләрендә булдылар. Баеш авылында җәмгыятьтә исламның рухи әхлакый кыйммәтләрен саклау һәм торгызу эшенә күп өлеш керткән өчен авылның дини оешмасы рәисе Нурикамал Хучашевага “Әл-ихсан” орденын тапшырдылар. Бу шатлыклы вакыйга турында Нурикамал апа: ”Азия мөселманнары оешмасының баш мөфтие шәех Нәфигулла Әшировның имзасы куелган таныклык белән мондый орден алганыма шатмын.
Безне зурлап авылыбызга килеп бүләк тапшырган Тубыл мәчетләре хәзрәтләренә рәхмәтләремне...
