Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
Түбән Тәүде районы, Киндерле авылында ике кибет эшли иде, ябылдылар. Берсе - Татьяна Гисматуллина кибете, иренең сәламәтлеге аркасында эшләүдән туктады. Хәзерге көндә Тарман авылында яшәүче Бухарин кызы Гүзәл Әминованың шәхси кибете эшли. Анда нәрсә телисең, шуның барысы да бар, кирәк әйберне заказлар белән алдырып була. Бу кибеттә Светлана Коновалова кызлары – Лена һәм Виктория сату итәләр. Кызларның икесе дә сатып алучыларга караңгы чырайларын күрсәткәннәре юк, киресенчә, ачык, мөлаем йөз белән каршы алалар.
Кешеләр алданудан курыкмыйча, кибеткә ышаныч белән барып кайталар...
(Илебезгә бәреп кергән фашист Германиясе белән сугыш балачагын өзгән сабый турында язам)
“Улым, тор, кояш чыгып килә, эшкә барырга вакыт җитте”, - дип иртә таңнан баласын уята Гани Хәкимов. Бу эшчегә бары 6 яшь була. Малайның тагын бераз йоклыйсы, күргән төшен дәвам итәсе килә. Гәүдәсе әле берничә сәгать ат башында селкенеп барганнан соң, рәтләп ял да итеп өлгермәгән.
Камил Хәкимов 1935 елның сентябрендә Яркәү районы, Югары Бихтәр авылында крестьян гаиләсендә туа. Авыл үзенең бай пристане белән дан казанган. Елга транспорты ул заманнарда утын белән ягылган. Хезмәт яратучы авыл...
Озакламый Яңа 2021 нче елны каршы алачакбыз, Ин ша Аллаһ. Бу инде, үзенә бер төрле, үткән елыбызга отчет-нәтиҗә, эшләребезгә, еллык хезмәтебезгә бәя бирү булса, ә инде икенчесе - киләсе елга нинди планнар, хыяллар белән керәчәгебез турында фикерләшү һәм ныклап хәзерләнү дип әйтергә була.
Әлбәттә, кызганычка каршы, дистәләгән еллар, атеизм чорында яшәп, безнең халык, башкалар белән бергә ошбу яңа елны каршылау бәйрәмен өстәл артында исерткеч эчемлекләр белән мавыгып үткәрә. Дөрес, бөтенесе алай дип әйтеп булмый, шулай да бик күпләр алданып, ошбу бәйрәм көннәрендә исереклек нәтиҗәсендә төрле...
Өч кызның ваемсыз, рәхәт балачагы Тубыл районының Олы Кундан авылында узды, аларның берсе Күкрәндедән иде. Шунда белем алдылар, кияүгә чыктылар. Барысы да бер авылда гаилә тормышын башлап җибәрделәр. Хәзер алар Вагай районының Кече Кундан авылында яшиләр. Рәшидә Кәримова – сигез, Майкамал Бугаева – алты, Рабита Корманова биш бала тәрбияләп үстерделәр.
Бу әниләрнең язмышы охшаш: алар гаиләдә бәхетле, балалары сәламәт, ирләре - хезмәт сөючән, кайгыртучан. Хуҗалыклары хәлле, барысын да үз куллары белән эшли беләләр, зур өйләр салып кергәннәр. Гаилә башлыклары «Фрунзенский” совхозында...
1990 елга кадәр Аксурка мәктәбе сигезьеллык була. Ул 1966 елда ачылган. Без яңа мәктәпнең беренче укучылары булдык. Элегрәк чордашларым, башлангыч мәктәпне тәмамлап, Курьеда укуларын дәвам итәләр иде. Көзен елга трамваенда йөрделәр. Кышын 20 чакрым араны җәяү үтәләр иде.1965 елда Крапивино башлангыч мәктәбен тәмамладым. Аннары бишенче сыйныфта бер чирек Курье урта мәктәбендә укыдым. Көзге каникулларга без өйгә җәяү кайттык, шуннан соң укуымны калдырдым.
Әти киләсе елда Аксуркада яңа мәктәп ачылачак һәм анда укуны дәвам итәргә мөмкин булачак, диде. Менә шулай эшләдем дә. Яңа Аксурка...
Төмән өлкәсенең “Хәтер” китабында Түбән Тәүде районының Умбитовлар фамилиясе берничә тапкыр кабатлана. Тугызынчы өстәмә томда Факия Гатауллинаның әтисенең исем-фамилиясе бар - Салих Умбитов. Кызы гомере буе Бөек Ватан сугышы солдатының героик батырлыгы турындагы матур риваятьне йөрәгендә саклый. Факия Салих кызының сөйләве буенча, әтисенең 7 бертуган абый-энесе булган. Алар төрле елларда дөньядан киткәннәр. Салих сугышкача Киндерледә тракторчы вазифасын үтәгән, колхозда трактор бригадасын җитәкләгән. Әтисе сугышка хәтәр 1941 елны керә, Факиягә бары 2 яшь була. Гаиләсе турында кыз күпне...
Лаемтамак авылында хәлле генә яшәгән Зөләйха белән Абдулла Давалевлар гаиләсендә 9 бала үсә. Алар зур хуҗалык тотып, сыерлар, атлар һәм сарыклар карыйлар. Өстәвенә гаилә башлыгы Абдулла күлгә балык тотарга, урманга ауга йөри. Бары тырышлыклары аркасында аларның амбарларында һәрвакыт ризык тулып тора. Ир белән хатын балаларын балачактан эшкә өйрәтеп үстерәләр. Шулай ук хуҗа малайларын сазъяк артында яшәүче җирле халыкның төп кәсебе булган - балыкчылык, аучылык һөнәренең серләренә төшендерә.
Балалары үсеп-җитеп, үз гаиләләрен корып җибәрәләр. Бала-оныкларының бәхет-уңышларына сөенеп яшәргә җыенган арада, Ватан...
XX гасырның соңгы унъеллыгында шагыйрь Һәмдәминең «Нәсыйхәтнамә» исемле кызыклы әсәре өйрәнелгән – XVIII гасырның ахыры XVII – беренче яртысы бөек шәхесләренең берсе, ул ахун-дин әһеле һәм мөдәррис-профессор булган.
Һәмдәминең «Нәсыйхәтнамә» исемле шигъри әсәрнең кулъязмасын урта гасырлардагы әдәбият һәйкәлләрен өйрәнгәндә татар галиме Риза Фәхретдинов тапкан. Танылган “Асар” хезмәтнең беренче томында галим шагыйрь Һәмдәми турында яза, аның шигъриятенә югары бәя бирә.
ХХ гасырның 60 нчы еллар башында Н.Юзиев һәм А. Фәтхи мәкаләсе басыла, анда авторлар әсәрнең табылдыгы турында...
Ярдәмгә мохтаҗ туганнарын кайгыртучы, якыннарына файда кылучы Сара Әхмәткәрим кызы Ильясова Ялутор районы, Сәел авылында туып-үсә, инде озак еллар Төмәндә Яңавылда гомер кичерә. Аның октябрь аенда 85 яше тулды. Хәзергә, Аллага шөкер, саулык-тазалыкта яши. Тормыш кирәк-яракларын ул үзе башкара, пешерә-кыздыра, пешергән ризыклары белән күрше-дусларын сыйлый, авырып ятучы яки зәгыйфь әбиләргә алып барып аларны сөендерә.
Алты дистә еллап бик тә якын, эчкерсез, дуслыкның кадерен белүче, дус-туганнарына күңеле белән ярдәмчел булуына хәйран калам.
Әйе, кешелекле булу...
Әби шулай дип атады мине.
Бәбкәм - кош баласы.
“Бәбкәм!” - диде ул июнь иртәсендә, “каен җиләген җыеп кайтырга иде”.
Без сеңелләребез белән җиләккә барырга ярата идек.
Резин итекләр киерттеләр, штан балагын итек эченә тыктык. Итекләр мәҗбүри, чөнки сазлыкта елан күп, әмма, нигездә, агулы түгел, иң мөһиме, аларга тияргә ярамый.
Башка ак ситсы яулыклар яптык. Талпаннар турында ул вакытта сөйләшми дә идек, ә черкиләрдән эш коткарды.
Кырлы стаканнарны алып, иртән өйдән чыгып китәбез.
Бакча артыннан сазлыкка борылабыз һәм бу җиләккә юлның иң куркыныч өлеше иде. Без...
Аккүлдә нарат җиләге җыю вакыты. Патша җиләге. Чөнки аны кайнатырга да, шикәр белән бутап куярга да, шулай гына калдырырга да була. Җиләк бозылмаячак. Үзе файдалы, әчкелтем.
Авылда нарат җиләге җыю чорында авыл буйлап акрын гына трактор бара һәм хатын-кызларны урманга җыя. Хатыннар һәм кызлар көпчәккә басып трактор арбасына җитез сикереп менәләр. Хатын-кызлар сәер киенгән, миңа - шәһәр кызына шулай тоелды. Озын җиңле күлмәк, штан, резин итекләр, башта яулык, куртка яки тыгыз пиджак.
Мондый киемнәр сазлыкта җиләк җыю өчен иң дөресе булды, еланнардан да, черкиләрдән дә коткарды...
Сугыш елы баласы Әдип Хәким улы Гарифханов Төмән өлкәсе милләттәшләребез турында китаплары белән безләрне – укучыларын сөендерә. Без яшьлек елларыбызда Кави Нәҗми, Гомәр Бәширов, Габдрахман Әпсәләмов һәм башка татар классик язучыларыбызның китапларын яратып укыдык. Соңгы елларда өлкәбездә үзебезнең җирле шагыйрьләр, язучыларыбыз күтәрелеп чыктылар. Якташыбыз Ләчек авылында туып-үскән Әдип Гарифхановның үз милләт кешеләре турында язуы бик җаваплы, ә укучыларда горурлык хисе уята. Элек-электән татар халкы эшчәнлеге, оста куллылыгы белән хөрмәттә булган, эш урыны бирелгән, эшеннән канәгать...
Матур жәй аенда, табигатьнен көзге ялга әзерләнеп, тынып калган мәлендә Тәпкен авылында зур гаиләдә апам Гыйльминур туа. Ул гаиләдә олы кыз буларак, кечкенә вакыттан ук булышчы, ярдәмче булып үсә. Күз алгысыз чибәр, нәфис гәүдәле, авыр, калын чәч толымлы яшь кызга әверелә. Ул күңеленә ошаган сөйкемле, иң ихтирамлы егетне - җизнәбез Хәмит Кучумовны үзенә гомерлек яр итә. Җизниебез гомерен укытучы эшенә багышлый, ә апабыз аңа ышанычлы таяныч, саклаучы фәрештәдәй гел янында яши, укытучы, клуб мөдире эшләрен дә башкара. Сайлаулар буламы, бәйрәмнәр үткәрүме – аларга йөкләтелә. Мактаулы исемгә лаек булып, күп төрле...
“Тормышыңны кунак булып түгел,
Хуҗа булып кирәк яшәргә”.
Марат Хәбибуллин.
Нинди мәгънәле, тирән эчтәлекле, үтемле сүзләр бу. Тормышка дөрес карашлы һәм тәҗрибәле, акыллы, үз җилкәсендә күпне күтәргән-кичергән кеше генә шулай уйлый белә.
Тубыл төбәгендә яшәп, әле бүген актив иҗат эшчәнлеге белән шөгыльләнүче, милләтпәрвәр шәхес, тел белгече, филология фәннәре кандидаты, доцент, минем биш китабымның редакторы, корректоры һәм миннән башка күп кенә каләм тибрәтүче һәвәскәр шагыйрьләргә, язучыларга булышып, хаталарыбызны төзәтеп, укучыларга танытып торучы, үзе дә күп кенә фәнни һәм матур...
Алты ел элек, Икенче Вагай авылы клубына, ветераннарны чакырып, 12 кешедән торган ансамбль оештырдык. “Иртеш моңнары” дигән исем куштык. Төрле үткәрелә торган чараларда, ярышларда катнашып, яшьлекнең ахыры, картлыкның башы дип әкрен генә яшәп барабыз. Кушылышып, барыбызга да матур күлмәкләр тектердек, алъяпкычлар да сатып алдык. Ансамблебездә арабызда өлкән яшьтә булуларына карамастан, ике апа катнаша: Мәрзия Хәсән кызы, Шәүхия Закир кызы. Без аларга зур рәхмәтле. Икесе дә оста җырчылар, ә Мәрзия апа дөбердәтеп оста биюче дә. Язмамны өлкән апаларның берсе – Мәрзия апага багышлыйм.
Мәрзия Хәсән...
