Мөрәҗәгать итү һәм котлаулар бирү өчен электрон адрес:
janartat@inbox.ru,
телефон:
8 (3452) 69-57-60.
Добраться до нас можно на автобусах маршрута:
6, 32, 34, 37, 48, 51, 65, 69, 77, 78, 135к, 135м
(остановка «Автоколонна №-1228», «Школа №-39»)
ул. Шишкова, 6, 2 этаж
21 нче февральдә Халыкара туган тел көнен мәктәптә билгеләп үтү матур традицияләрнең берсенә әверелде. Шул уңайдан, 9 нчы февральдән 19 нчы февральгә кадәр, халкыбызда туган телебезгә карата мәхәббәт, горурлык хисләре тәрбияләүне, телебезнең сафлыгы, матурлыгы, аһәңлеге өчен армый-талмый көрәшүне максат итеп, Вагай районының Тугыз урта мәктәбендә туган телгә багышланган декада үткәрдек.
Әзерлек алдан ук башланды. Башлангыч сыйныфларда балалар Габдулла Тукай әсәрләренә багышланган рәсемнәр ясадылар, җырлар, шигырьләр, биюләр өйрәнделәр. Башлангыч сыйныф укытучылары тарафыннан...
Тубыл шәһәре себер-татар мәдәният үзәгендә үткән Халыкара туган тел көненә багышланган “И туган тел, и матур тел” дигән шигърият бәйгесендә йөздән артык катнашучы туган телләрендә танылган шагыйрь-шагыйрәләребезнең шигырьләрен сөйләделәр. Бирегә мәктәпләрдән, балалар бакчаларыннан шигырь яратучылар җыелган иде. Рус, татар, себер татар, үзбәк, әзәрбайҗан телләрендә төрле темаларга шигырь сөйләүчеләр арасыннан оста, сәнгатьле укучыларны билгеләде жюри әгъзалары.
4-7 яшькәчә катнашучылардан беренче урынны Сафинә Маметова (7 нче балалар бакчасы), икенче урынны Азалия Моратова (40 нчы балалар бакчасы)...
“Иң бөек тел - туган тел, анам сөйләп торган тел”, - ди халык. Туган телне белү мөһим һәм зарури. Чөнки туган телдә синең әби-бабаларың, әти-әниләрең, халкың сөйләшкән һәм сөйләшә.
Ниндидер сәбәпләр белән туган илләреннән, җирләреннән аерылырга туры килгән, чит җирләргә китеп, кайтмыйча калган кешеләр моны бик яхшы аңлый. Алар үз илләрен, телләрен, халкын сагынып моңлы, тылсымлы татар җырларын җырлыйлар. Бу вакытта күзләреннән яшь тама.
Мәктәптә халкыбызның гореф-гадәтләрен өйрәнү - үз халкыңның горур вәкиле булып үсүгә этәргеч. Туган телгә, үзебезнең җирле телебезгә мәхәббәт төрле әдәби...
Вагай районының Юрмы урта мәктәбендә башлангыч классларда белем бирүче Алсу Әхмәтчанова 11 ел сабыйларны уку-язу серләренә төшендерә. Соңгы уку елында аның укучылары 100% өлгереш бирәләр. Бөтенроссия, халыкара, район күләмендәге бәйгеләрдә призлы урыннар алалар. Алсу Биктимер кызы укучылар белән “И җырлы-моңлы туган тел”, “Әлифба мавыктыргыч грамматикасы”, “Туган тел серләре” класстан тыш сәгатьләрендә шөгыльләнә. Алган белемнәре белән төрле тикшеренү эшләрендә, бәйгеләрдә (бииләр, милли аш-су әзерлиләр, әкият сәхнәләштерәләр) катнашалар.
Алсу Әхмәтчанова үзе дә район күләмендә узган чарада ачык...
Үткән елның ноябрь аенда өлкәдәге иң яхшы татар теле һәм әдәбияты укытучылары һөнәри осталыкларын күрсәттеләр. “Иң яхшы татар теле һәм әдәбияты укытучысы” бәйгесендә катнашучылар һәркайсы бер номинациядә җиңү яулады. Түбән Тәүде районы, Киндерле урта мәктәбенең 24 ел хезмәт стажы булган туган тел һәм рус теле укытучысы Фирдәүс Алеева күрсәткән мастер-класс иң яхшысы дип табылды.
Соңгы 3 уку елындагы нәтиҗәләр буенча Фирдәүс Минаҗетдин кызы белем биргән укучыларның үткән уку елында 76 проценты яхшы билгеләргә белем ала. Ул укыткан Ләйсән Умбитова һәм Хожархан Гөлмәтвә өлкә...
Вакытында мин дә үз мәктәбемнең укучысы идем. Ә хәзер инде күп еллар рус теле һәм татар теле укытучысы булып эшлим.
Һөнәрләрнең ниндиләре генә юк. Һәр кеше үзенә якынын сайлый ала.
Безнең заманда һөнәрләрнең иң асылы - укытучы һөнәре булып санала иде. Мәктәптә “бишле” билгесенә укыган укучылар, һичшиксез, укытучы булырга тиеш, дип уйлый идек. Бәлки шуның өчен дә минем алдымда: “Кем булырга?” - дигән сорау тормады. Башка һөнәрләр турында уйлап та карамадым.
Мин кечкенә чактан ук укырга яраттым. Биш яшемдә укырга өйрәндем һәм көн дә, хәтта көненә берничә мәртәбә, авыл китапханәсенә...
И туган тел, и матур тел,
Әткәм әнкәмнең теле,
Дөньяда күп нәрсә белдем
Син туган тел аркылы!
(Г.Тукай).
“Туган тел” шигыренең бу юллары бөек татар шагыйре Габдулла Тукайга карый. Кайчагында дүртьюллыкта да зур поэмада булмаган тирән мәгънә бар. Туган тел - без үз тирәбездә кечкенә яшьтән үк ишеткән тел. Һәр милләтнең үзенчәлеге бар. Теге яки бу милләтнеке булган тел аның мәдәниятен һәм гореф-гадәтләрен чагылдыра. Туган тел – ул безнең мирас. Ул күп гасырлар дәвамында формалашкан, тирә-юньдәге барлык вакыйгаларны үз эченә алган, халыкның уй-фикерләрен һәм кәефен, аның кичерешен...
“Берлектә – көч” дип кисәтелә татар халык мәкәлендә. Россия Федерациясе күләмендә безнең милләтебезнең саны икенче урында тора. Бу безнең халкыбызның дәүләттәге уртача 125 чамасы булган милләт арасында күпчелеген күрсәтә. Шуның өчен ошбу жаваплы күрсәткечне буыннан-буынга саклап, милләтебез-халык күләмен киметмәскә тырышу - һәрберебезнең изге бурычы. Ә бит барысы да үзебездән тора. Менә хәзер яңа 2021 ел килеп тә керде.
Әгәр 1990 нчы елларда «Яңарыш» газетасының саны 3000 булган булса, бүген 2,5 меңгә тутырып булмый. Кызганычка, күпләр газетаның әһәмиятен - халык тормышы, милли хәрәкәт, дини үсеш, тәрбия...
Хөрмәтле укучыларыбыз, Тубыл районы, Күкрәнде авылыннан тагын бер якты шәхес - галим-фольклорчы Флора Ваһап кызы Әхмәтова-Урманче турында язарга ашыгам...
Филология фәннәре кандидаты, Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты. Татарстан Республикасының атказанган мәдәният эшлеклесе Флора Әхмәтова-Урманче Себер, Төмән, Күкрәнде авылы данын арттырды, бүгенге көндә аның белән йөзләгән туганнары, меңләгән милләттәшләре һәм якташлары горурлана. Язмамны галимәнең гасырлар тирәнлегенә таралган нәсел тамырларын барлаудан башлап китәм.
2007 елның кояшлы яз көннәренең берсендә университетка демисезонлы кара пәлтә, каракүл бүрек кигән...
27 ноябрьдә ТОГИРРО төбәкара фәнни-практик “Мәдәниятләр диалогы” конференциясен үткәрде. Тәҗрибәле жюри әгъзалары өлкәнең иң яхшы туган тел укытучылары җибәргән материалларны читтән торып тикшерделәр, ачык дәресләрне карадылар, килгән материаллар белән таныштылар. Анда 9 укытучы, өлкә укучылары катнаштылар. Алар “Өлкәнең иң яхшы татар теле һәм татар әдәбияты укытучысы”, “Россия халыклары телләреннән тәрҗемәләр” бәйгеләрендә көч сынаштылар.
Чара традицион рәвештә ел саен оештырыла. Әлеге өлкә бәйгесендә җиңүчеләр Казан шәһәрендә узачак Россиякүләм ярышларда катнашалар.
Монда иҗади укытучыларны билгеләү...
Бер хәзинә бар бу дөньяда - ул үзенә бөтен нәрсәне сыйдыра: меңнәрчә еллар буе тупланган гыйлемне, табигатьнең гүзәллеген, тормышның катлаулылыгын, кеше күңеленең чиксезлеген, мөнәсәбәтләренең нечкәлеген. Шатлыкны да, кайгыны да, моңны да, мәхәббәтне дә, нәфрәтне дә эченә алган хәзинә бу. Һәм ул бөтен кешегә җитәрлек.Теләгәнчә ал, куллан, файдалан, рәхәтен күр. Никадәр күбрәк алсаң, ул байлык шулкадәр арта гына бара.
Бетмәс-төкәнмәс бу хәзинә - безнең туган телебез, татар теле. Халкыбызның гасырлар буе буыннан-буынга күчеп килгән рухи исеме ул, анда безнең ата-бабаларыбызның акылы...
Мин ”Икетеллелек шартларында, яңа технологияләр кулланып, укучыларның иҗади сәләтләрен үстерү” проблемасы юнәлешендә эшлим.
Бүгенге көндә 21 нче гасыр укытучысыннан педагогик культура һәм педагогик фикер йөртү таләп ителә. Заман белән бергә атлыйм дисәң, бер генә адымга да артка калу килешми. Мин шуңа күрә үземнең дәресләремдә электрон укыту ярдәмлекләреннән, интернет-ресурслардан киң файдаланам, укучылар белән берлектә эзләнү-тикшеренү эшчәнлеген оештырам, белем сыйфатын бәяләү өчен компьютер тестларын кулланам. Компьютер технологияләрен дәрестә актив куллану яхшы нәтиҗәләр бирә, укучы...
(Ахыры. Башы 39, 41, 42 саннарда)
Халык күңелен һәм моңын саклау
Татар мәдәниятенең иң серле күренеше, аның иң югары чагылышы — моң. Моң – халык күңеленең, эчке гармониясенең үзенчәлекле синонимына әйләнгән күпкырлы төшенчә.
Әйтеп аңлатып булмый торган әлеге хискә һәр татар җанында урын бар. Халык күңеле, уртак кичерешләр, эчке гармония – барысы да «моң» төшенчәсенең төрле төсмерләре. Татар халкының бөтен тәҗрибәсе, күп буыннарның рухи кичерешләре шушы бер сүздә чагылыш тапкан. Үзеңдә моң тәрбияләп буламы? Аны ничек табарга? Бу сорауларга йөрәк җавап бирер.
Үзенчәлекле татар моңы...
Быел бөтен дөнья татарлары “Татарча диктант” акциясендә 5 нче тапкыр катнаштылар. Бераз үзгәрәк үтсә дә, һәр теләгән кешегә онлайн рәвештә катнашу мөмкинлеге булдырылды, ТНВ каналыннан турыдан-туры эфирда да, акциянең сайтында да тыңлап язарга була иде. Һәр теләгән кеше 26 сентябрь көнне телевизор каршына утырып, яки смартфонын кабызып, диктант язды.
Татарстанда акциядә катнашучыларга совет чоры татар язучысы һәм журналисты Ибраһим Гази әсәреннән; РФ регионнарында яшәүчеләр өчен Бөек Ватан сугышында катнашкан татар язучысы Нәби Дәүли әсәреннән; чит илләрдәге катнашучыларга татар язучысы, педагог, публицист...
«Кемнең кимәсенә утырсаң – шаның ерын ерларсын», - дип көлде Галина Михайловна Сәетова минем: “Ничек татарча сөйләшергә өйрәндегез?” – дигән гаҗәпле соравыма җавап биреп. Чынлап та, ничек гаҗәпләнмисең ди, хәтта ерак сазлыклар арасында урнашкан татар авылларында да яңа теле ачылган балалар русча сөйләшә башлаган заманада яшибез бит! Баксаң исә, бу проблема Галина Михайловнага да таныш икән. Чөнки ул озак еллар авыл башлангыч мәктәбендә җыештыручы булып эшләде. Ул: “Хәзер яшьләр үз телләреннән оялып, урысца гына кәпләшәтеләр куй”, - дип чын күңелдән канәгатьсезлеген белдереп куйды. “Безнең балаларыбыз да...
